મેઘદૂત (પૂર્વમેઘ ૩૭-૪૪) – કાલિદાસ (અનુ. કિલાભાઈ ઘનશ્યામ)

પૂર્વમેઘ ૩૮
The Courtesan of Chandishwar Temple in Ujjain
Image courtesy joshiartist.in © Artist Nana Joshi. Image reproduced with permission.
પરિકલ્પના,સંપાદન,સંકલન: રજનીકુમાર પંડ્યા
વિવરણ: ડૉ. ગૌતમ પટેલ
વિવરણ સ્વર: વિદ્યુલ્લતા ભટ્ટ
આલ્બમ:મેઘદૂત
સ્વરકાર:આશિત દેસાઈ
સ્વર:પ્રફુલ્લ દવે
Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.
જો તું દા’ડે જળધર મહાકાલને ધામ પો’ચું,
તો ત્યાં રે’જે દિવસ સઘળો આથમે ત્યાં સુધી તું;
સંધ્યા પૂજા શિવતણી થતાં, ગર્જના રૂપ તારી,
કર્જે આત્મા સફળ, મધુરી નોબતો ગર્ગડાવી ॥ ૩૭ ॥
દેખાયે છે ત્રિવલી ઉદરે, જેની રત્નપ્રભાથી,
એવાં તેજે જળહળી રહ્યાં ચામરો હાથ ઝાલી;
લીલાથી ત્યાં ચમરી શિવને ઢોળતાં, હાથ થાકે,
નૃત્યે જેના પગ ઠમકતાં, મેખલા ઝીણી વાગે;
પાયે દુખે ઘસઈ નખિયાં, અંગુઠે તાલ આપી,
તેને જ્યારે નવજલકણે, મેઘ ! તું દૈશ શાન્તિ;
ત્યારે તા’રાભણિ મુખ કરી, ત્યાંની વારાંગનાઓ,
જોશે નાખી મધુકરતણી શ્રેણી જેવાં કટાક્ષો ॥ ૩૮ ॥
નૃત્યારંભે કર, શિવતણા મંડલાકાર ઘેરી,
રાતું સંધ્યાતણું નવજપાપુષ્પશું તેજ પામી;
તું હસ્તીના રુધિર ગળતા ચર્મરુપે થવાથી,
ભક્તિ તારી સ્થિર નયનથી જોઇ રે’શે ભવાની ॥ ૩૯ ॥
ચાલી જાતી રમણ સમીપે નારીને, રાજમાર્ગે,
મોઢે મોઢું જરી નવ સુઝે એવી અંધારી રાતે;
સોનારેખા સમ વીજળીથી માર્ગ દેજે બતાવી,
ના તું વૃષ્ટિ કરી ગરજતો, બ્હી જશે તે બિચારી ॥ ૪૦ ॥
ત્યાં સૂતેલાં કબૂતરભર્યા મ્હેલના કો ઝરુખે,
ખેલી થાક્યાં વીજળી વહુનો થાક ઉતારવાને;
રાત્રિ ગાળી, સૂરજ ઉગતાં કાપજે બાકી માર્ગ,
માથે લીધા પછી સુહ્રદનું છોડી દે કાર્ય કોણ ॥ ૪૧ ॥
લૂછે આંસુ, પ્રિય ઘરભણી આવીને ખંડિતાનાં,
તે વેળા તું વિખરઈ જજે, સૂર્ય ના ઢાંકી દેતાં;
હીમાશ્રૂને નલિની મુખથી લુ્છવા એય જાશે,
માટે એના કર રુંધિશ તો, ખૂબ રોષે ભરાશે ॥ ૪૨ ॥
ગંભીરાના હ્રદય સરખા સ્વચ્છ વારિપ્રવાહે,
તા’રો આત્મા સુભગ ઠરશે ત્યાં જઈ છાંયરુપે;
ઉડી રે’તા કુમુદવરણાં મત્સ્ય રુપી કટાક્ષો,
જોજે એનાં અફળ કરતો, મેઘ થૈ ખૂબ મોંઘો ॥ ૪૩ ॥
ઢીલું થાતાં, ઉતરી પડતું તીરરુપી નિતંબે,
લાજી એણે, કરથી પકડી રાખીયું હોય જાણે;
તેવી રીતે તટપર ઉગી નેતરોમાં ભરાયું,
ખેંચી લેતાં જળરુપી રૂડું શ્યામળું વસ્ત્ર એનું.
નિશ્ચે તા’રું ઝુકી ઝુકી જશે ભારથી પૂર્ણ અંગ,
ધારું છું જે બહુ કરીશ તું, ત્યાંથી જાતાં વિલંબ;
ચાખ્યા કેડે સુરતરસને કોણ એવો હશે જે,
પાસે ઊભી વિવૃતજઘના કામિની છોડી દેશે ॥ ૪૪ ॥
very intereting site
Very nicely done.