મેઘદૂત (પૂર્વમેઘ ૫૮-૬૬) – કાલિદાસ (અનુ. કિલાભાઈ ઘનશ્યામ)

પરિકલ્પના,સંપાદન,સંકલન: રજનીકુમાર પંડ્યા
વિવરણ: ડૉ. ગૌતમ પટેલ
વિવરણ સ્વર: વિદ્યુલ્લતા ભટ્ટ

આલ્બમ: મેઘદૂત

સ્વરકાર: આશિત દેસાઈ

સ્વર: પ્રફુલ્લ દવે



દેખાયે છે પુનિત પગલાં શંભુનાં, ત્યાં શિલામાં,
ભાવે તેને ફરી, તું નમજે, યોગીથી જે પૂજાતાં;
જેને જોતાં ટળિ જઇ બધાં પાપ, આસ્થાળુઓની,
થાયે મુક્તિ શિવગણ પદે, દેહ છોડ્યા પછીથી ॥ ૫૮ ॥

પૂરાયેલા પવનથકિ જ્યાં વેણુ વાગે રસાળ,
ભેગી થૈને ત્રિપુરજયનાં કિન્નરી ગીત ગાય;
તેમાં તા’રો ધ્વનિ ગરજતાં, જેમ વાગે મૃદંગ,
વાદ્યો કેરો પશુપતિતણો, જામશે સર્વ રંગ ॥ ૫૯ ॥

જોતો જોતો, હિમગિરિ તણા પ્રાન્તની આવી લીલા,
હંસદ્વારે, ભૃગપતિતણી કીર્તિના માર્ગમાં, જા;
પેસી વાંકો થઈ વિચરજે ઉત્તરે કૌંચમાંથી,
શોભા પામી બલિદમનમાં વિષ્ણુના પાદ જેવી ॥ ૬૦ ॥

જા કૈલાસે, સુરવધૂતણા સ્વચ્છ આદર્શ જેવા,
કીધા જેના, ઉંચકી કરથી રાવણે સંધિ ઢીલા;
ઊંચા ધોળાં કુમુદ સરખાં શિખ્ખરે ઘેરી આભ,
જાણે રાશિરૂપ થઈ રહ્યો, શંભુનો અટ્ટહાસ્ય ॥ ૬૧ ॥

હોયે ધોળો જ્યમ, તરતનો હાથિનો દાંત વ્હેર્યો,
તેવો ગોરો ગિરિ, તું શિખરે બેસતાં મેશ જેવો;
શોભી રે’શે, બહુ નિરખવા યોગ્ય થૈ આંખ ઠારી,
જાણે ઊભા હલધર ખભે શ્યામળા વસ્ત્રધારી ॥ ૬૨ ॥

કાઢ્યા કેડે ભુજગવલયો, શંભુનો હાથ ઝાલી,
ક્રીડાશૈલે, કદિ વિચરતાં હોય ત્યાં ગૌરી ચાલી;
તો અભ્રોને જળ નવગળે તેમ તું ગોઠવીને,
થાજે અગ્રે મણિતટ જવા સારું, સોપાનરુપે ॥ ૬૩ ॥

કાઢી ધારા જળની, ઘસીને કંકણો કેરી ધારો,
કર્શે તા’રો સુરયુવતીઓ, સ્નાન માટે ફુવારો;
ગ્રીષ્મે પામી રમતી તુજશું, એમ જાવા ન દેતો,
કર્જે સૌને ભયભીત, કરી પ્રૌઢ તું ગર્જનાઓ ॥ ૬૪ ॥

સોનાકેરાં કમળથી ભર્યું માનનું વારિ પીતો,
ત્યાં તું ઐરાવતની સૂંઢના વસ્ત્રરુપે સુહાતો;
વાયુ પ્રેરી હલવી કુંપળો, વસ્ત્રશી, કલ્પવૃક્ષે,
ચેષ્ટા એવી વિવિધ કરતો મ્હાલજે એ નગેન્દ્રે ॥ ૬૫ ॥

જાણે એને પિયુસમ ગણી, વેઠી ઉત્સંગ આવી,
ગંગારુપી સરિ સરિ જતું ઉજળું વસ્ત્ર ધારી;
જાણી લેશે નગરી અલકા યક્ષની એ અમારી,
તા’રી દ્ર્ષ્ટે સહજ પડતાં મેઘ! તું કામચારી.
ઉંચા ઉંચા ભવન શિખરે , એ પુરી મેઘકાળે,
વારિબિન્દુથકી નિગળતાં, અભ્રનાં વૃન્દ ધારે;
તે શું જાણે પ્રિયતમ તણા, આવીને અંક માહે-
મોતી સેરો ગુંથી અલકમાં, કામિની બેઠી હોય ॥ ૬૬ ॥